Phim hoạt hình chiếu rạp của Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thị trường điện ảnh nội địa. Mùa phim hè năm nay đã chứng kiến sự ra mắt của hai bộ phim hoạt hình chiếu rạp, bao gồm ‘Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ và ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’. Đặc biệt, bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ của đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã mang lại niềm hy vọng cho phim hoạt hình chiếu rạp của Việt Nam với chất lượng vượt trội.

‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ được phát triển từ series hoạt hình ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố’ từng gây chú ý trên YouTube. Đây là phim hoạt hình chiếu rạp thương mại đầu tiên của Việt Nam khai thác đề tài văn hóa dân gian. Các nhân vật trong phim được lấy cảm hứng từ những hình tượng truyền kỳ trong dân gian Việt Nam xưa như: Trạng Quỳnh, Thần Kim Ngưu… Kịch bản phim được phát triển với sự kết hợp và làm mới hai câu chuyện dân gian nổi tiếng: Huyền tích Trâu vàng ở Hồ Tây (Hà Nội) và thần tích tại chùa Kim Ngưu (Bắc Ninh) cùng truyền thuyết về Lạc Long Quân, Âu Cơ và các trận chiến tiêu diệt quái yêu… trong tác phẩm Lĩnh Nam chích quái. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã thể hiện tư duy của mình trong việc xây dựng một hệ thống thần thoại Việt mang tính thống nhất và có chiều sâu.

Bộ phim không chỉ gìn giữ mà còn làm sống lại tinh thần dân gian Việt trong một hình thái mới: huyền bí, sử thi và đầy cảm xúc thông qua câu chuyện truyền thuyết được kể lại bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, đầy mới mẻ. ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ tái hiện bối cảnh làng quê đậm chất Bắc Bộ như cây đa, bến nước, ao sen, sân đình…. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã gửi gắm thông điệp niềm tin tạo nên sức mạnh, chỉ cần giữ được lòng tin, lòng biết ơn, cái thiện sẽ luôn chiến thắng. Bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật 3D mà còn là sự khẳng định: văn hóa dân gian Việt chính là kho báu để hoạt hình Việt Nam tìm được bản sắc riêng, chạm đến trái tim khán giả trẻ bằng tinh thần dân tộc và sáng tạo hiện đại.

Đặc biệt, lần đầu tiên Cửu vĩ hồ xuất hiện trong phim Việt. Truyền thuyết về Thần Kim Ngưu và Cửu vĩ hồ là một sáng tạo mang màu sắc huyền sử của kịch bản. Cửu vĩ hồ trong phim mang nhiều chất liệu từ các loài cáo bản địa. Tạo hình và chuyển động animation theo lối hoạt họa truyền thống 2D cắt giấy, kết hợp hoa văn gốm cổ, họa tiết sóng nước Đông Dương cùng nhiều hoạ tiết từ những hiện vật cổ xưa của dân tộc Việt Nam.

PGS,TS Bùi Hoài Sơn đã đồng hành cùng bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ trong vai trò Đại sứ Hoạt hình. Ông đã nhấn mạnh rằng việc khai thác chiều sâu văn hóa Việt sẽ là một trong bốn trụ cột quan trọng mà các nhà làm phim và doanh nghiệp sản xuất phim hoạt hình cần chú trọng trong thời gian tới. Văn hóa chính là nguồn tư liệu đắt giá giúp hoạt hình Việt Nam có được một bản sắc riêng trên thị trường hoạt hình của thế giới.

Trong mùa hè này, thị trường phim hoạt hình Việt Nam đã chứng kiến sự xuất hiện của nhiều bộ phim đáng chú ý, trong đó có Wolfoo và cuộc đua tam giới. Tuy nhiên, bộ phim này mới chỉ thu về 2,7 tỷ đồng từ ngày khởi chiếu 11/7 đến nay. So với Conan, một bộ phim hoạt hình Nhật Bản khác đang chiếu tại Việt Nam, Wolfoo kém xa với doanh thu 49 tỷ đồng tính đến thời điểm hiện tại.

Đáng nói hơn, Wolfoo còn bị vượt mặt bởi phim ngắn Đàn cá gỗ. Dù chỉ dài 30 phút, có giá vé 39.000 đồng và ra rạp muộn hơn 4 ngày, Đàn cá gỗ hiện đã thu hơn 4,3 tỷ đồng, vượt qua cả phim hoạt hình Việt trước đó là Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu (3,2 tỷ đồng).

Ngược lại, ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản tiếp tục chứng minh sức hút của mình. Bộ phim hoạt hình Nhật Bản ‘Thanh gươm diệt quỷ: Vô hạn thành’ dự kiến sẽ khởi chiếu tại Việt Nam vào ngày 15/8. Đây là phim đang ‘làm mưa, làm gió’ tại xứ phù tang với doanh thu tuần đầu tiên lên tới 51 triệu USD (gần 1.400 tỷ đồng), vượt qua Conan trong cùng thời điểm.

Thành công của những phim hoạt hình Nhật Bản có nguyên tác là những bộ truyện anime đình đám, với lượng fan đông đảo tại nước ta, đây có thể là nguyên nhân chính khiến phim hoạt hình trong nước bị lép vế.

Tuy nhiên, nhìn về mặt tích cực, chưa bao giờ hoạt hình Việt sôi nổi tại rạp như hè năm nay, với ba bộ phim: Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội, Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu và Wolfoo và cuộc đua tam giới. Không chỉ tăng về số lượng, chất lượng các phim cũng được cải thiện rõ rệt, thể hiện tiềm năng lớn của hoạt hình dài Việt Nam.

Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội hiện đang dẫn đầu với doanh thu 21 tỷ đồng, tạo tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, hai phim ra rạp sau đó lại không đạt được kết quả tương xứng dù được đánh giá cao hơn về mặt kỹ thuật, thông điệp và bản sắc văn hóa.

Thực tế cho thấy, dù hoạt hình Việt đã bước qua thời kỳ hiếm phim và chất lượng yếu, khán giả vẫn chưa thực sự ‘mở lòng’. Những cải tiến đáng ghi nhận như công nghệ tốt hơn, thiết kế chỉn chu, nội dung gần gũi, đậm chất Việt vẫn chưa đủ sức kéo người xem đến rạp.

So với hoạt hình nước ngoài, yếu tố thương hiệu và hình ảnh vẫn là điều khiến khán giả đặt niềm tin. Ngay cả Wolfoo, nhân vật đã rất nổi tiếng trên YouTube với hơn 4,5 tỷ lượt xem mỗi tháng, sở hữu ba nút kim cương và hàng trăm nút vàng, bạc khi đưa lên màn ảnh rộng cũng không đủ sức tạo cú hích doanh thu.

Điều đó cho thấy, hoạt hình Việt vẫn còn nhiều thử thách phía trước nếu muốn chinh phục khán giả và đi đường dài. Tuy nhiên, nếu đội ngũ sản xuất tiếp tục sáng tạo; nâng cao chất lượng nội dung và hình ảnh; tăng cường quảng bá thì tin rằng, phim hoạt hình Việt sẽ vẫn có dư địa để phát triển trong tương lai.