Thực trạng dân số Việt Nam đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con.
Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ. Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Theo kinh nghiệm từ nhiều quốc gia, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi.
Giá nhà đất tăng cao là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Một khảo sát cho thấy 62% người trẻ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất.
Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con.
Việc giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh, mà còn đóng góp vào việc đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kinh tế và duy trì sự ổn định của xã hội. Do đó, cần có những chính sách hiệu quả và đồng bộ để hỗ trợ người trẻ tiếp cận với nhà ở, tạo điều kiện cho họ lập gia đình và sinh con.
Trong bối cảnh hiện nay, việc tìm kiếm giải pháp cho vấn đề nhà ở là rất cấp thiết. Theo số liệu mới nhất, dân số Việt Nam đang thay đổi nhanh chóng và đòi hỏi những giải pháp phù hợp. Ngân hàng Thế giới cũng đã đưa ra những khuyến nghị về việc cần thiết phải đầu tư vào lĩnh vực nhà ở để hỗ trợ sự phát triển của nền kinh tế.
